Заримдаа орчуулгын алдаанаас болж олон улсын харилцаанд асуудал үүсэх тохиолдол бий. Уншигч та бүхэндээ 6 тохиолдлыг сонирхуулъя

Хрущевийн сүрдүүлэг

Хүйтэн дайн ид оргилдоо байсан 1956 онд Зөвлөлтийн удирдагч Никита Хрущев Польшийн Элчин сайдын яаманд болсон хүлээн авалт дээр үг хэлэв. Тэнд барууны олон орны Элчин сайдууд байв. “Та нарт таалагдах эсэх нь хамаагүй. Түүх бидний талд. Бид та нарыг булшилна” гэсэн Хрущевын үгийг сонсоод ирсэн зочид мэл гайхаж цэл хөхрөв.

Барууны хэвлэлүүд энэ үгийг шууд сүрдүүлэг хэмээн хүлээн авсан ч Зөвлөлтийн тал Хрущевын үгийг ерөнхий эхээс таслан авсан учир буруу ойлгосон гэдгийг хэлэв.

Хрущев үг хэлэхдээ Марксийн “Коммунист намын тунхаг”-аас хөрөнгөтнүүд өөрсдөө булшаа бэлддэг гэсэн утгатай үгнээс  иш татжээ.  Хэрэв зөв орчуулсан бол “та бүхэнд таалагдах эсэх нь хамаагүй. Түүх бидний талд. Бид та бүхний мөхөх тэр цагийг заавал харна” гэсэн утгатай байжээ. Мэдээж энэ нь нөхөрсөг үг биш хэдий ч шууд сүрдүүлэг бус, байдаг нэгэн үзэл суртлын тунхаг байв.

Жимми Картерын нойтон мөрөөдөл

1977 онд АНУ-ын Ерөнхийлөгч Польшид айлчлахад оросоор ярьдаг, польш хэл мэддэг, гэхдээ польш хэл рүү хэзээ ч мэргэжлийн орчуулга хийж байгаагүй нэгэн орчуулагчтай гэрээ байгуулжээ. 

Тэр үед социалист лагерын нэг хэсэг байсан Польшийн ард түмэнд Картер сайхан сэтгэгдэл төрүүлэхээр шийдэв.  Гэвч орчуулагч бүхнийг баллав. Картер “Би АНУ-аас өнөөдөр өглөө нисч ирлээ” гэсэн үгээр яриагаа эхэлсэн ч орчуулагч түүнийг нь “Би АНУ-аас дахин тийшээ хэзээ ч буцаж очихгүйн тулд нисч ирлээ” гэж дамжуулав. Ерөнхийлөгчийг “Би та бүхний ирээдүйн талаарх бодол, хүслийг сонсохоор ирлээ” гэхэд орчуулагч Америкийн ерөнхийлөгч Польшийн ард түмнийг хараад бэлгийн таашаал авдаг гэж хөрвүүлэв. Энэ бол аймшигтай алдаа байв. 

Өөр орчуулагч авчрах хэрэг гарав. Гэвч тэр нь польш хэл сайн мэддэг ч англи хэлгүй нэгэн байлаа. Дахиад л бөөн бантан. 

АНУ-ын ерөнхийлөгч асан Жимми Картер

Ангараг дээрх усан сувгууд

1877 онд Италийн одон орон судлаач Джованни Скиапарелли (Giovanni Schiaparelli) Ангарагийн гадаргын талаар анх удаа бичиж үлдээсэн. Тэрээр Ангарагийн гадаргууд далай тэнгис, тивүүд, усан сувгууд харсан гэж бичжээ. 

1908 онд Америкийн одон оронч Персиваль Лоуэлл (Percival Lowell) Скиапареллийн бичсэнийг дахин нягталж харь гаригийн хүмүүс Ангараг дээр туйлын бүсээс цөлийн бүс рүү ус татахын тулд суваг барьжээ гэсэн дүгнэлтэд хүрэв. Орчуулгын энэ алдаанаас болж олон арван жилийн турш хүмүүс Ангараг дээр ухаант амьтан байдаг гэж бодож байв.

Скиапареллийн хувьд Ангарагийн сувгуудыг хэн нэгэн барьсан гэж үзэж байсангүй. Тэр зөвхөн “canali” буюу ангал, хавцал гэсэн утгатай итали үгийг хэрэглэсэн байна.

Ангараг дээрхи байгалийн сувгууд

Цөмийн бөмбөг хаяхад хүргэсэн үг

1945 оны зургадугаар сарын 26 нд холбоотнууд Постдамын тунхагийг гаргаж Япончуудын бууж өгөх нөхцлийг тусгав. Тунхагт хэрэв татгалзвал Японыг “хурдан хугацаанд, бүрэн сөнөөнө” гэж бичсэн байв. 

Энэхүү тунхаг тэр үедээ жирийн нэгэн сүрдүүлэг байв. Японы ерөнхий сайд Кантаро Судзуки хэвлэлийн бага хурал зарлаж “одоохондоо тайлбар хийхгүй. Бид бодож үзнэ” гэж хэлэв. Гэвч холбоотнууд энэ үгийг буруугаар ойлгов. Судзуки “mokusatsu” гэсэн үг хэрэглэсэн нь алдаа болов. Учир нь энэ үг “тайлбар хийхгүй” гэдгээс гадна “Бид няцааж байна” гэсэн утгыг илэрхийлдэг. 10 өдрийн дараа Америкийн ерөнхийлөгч Трумен “түргэн хугацаанд, бүрэн сөнөөх” гэж юу байдгийг тайлбарласан. Хэрэв зөв орчуулсан бол АНУ Японы хотуудыг бөмбөгдөх байсан үгүйг хэлж мэдэхгүй.

Япончууд бууж өгөх гэрээнд гарын үсэг зурав.

Вайтангийн гэрээ

Орчуулгын алдаа нь голдуу санамсаргүй байдаг ч заримдаа санаатай алдаа гаргах нь ч бий. Үүний нэг жишээ нь 1840 онд Их Британи, Шинэ Зеландын Маори арлын оршин суугчдын байгуулсан Вайтангийн гэрээ.  Энэ гэрээгээр Маори арал бараг л Английн колони болж хувирав.

Англичууд, маоричууд гэрээний хоёр хувилбарт гарын үсэг зурав. Нэгийг англиар, нөгөөг нь маори хэлээр. Уг хоёр эх хамгийн чухал нэг деталиар ялгаатай. Маори хэлээр бичсэн хувилбарт Их Британи байнгын хамгаалалтыг хариуцвал арлын оршин суугчид англичуудыг аралд нэвтрэхийг зөвшөөрнө гэсэн өгүүлбэр байв. Гэтэл англи хувилбарт Маоричууд байнгын хамгаалалт авсныхаа хариуд Их Британий мэдэлд орж байна гэж бичжээ.  Энэ заль уу, эсвэл гэрээ юу?

Маоричууд

71 сая долларын үнэтэй үг

1978 онд Вилли Рамирес (Willie Ramirez) Флоридагийн нэгэн эмнэлэгт хэвтэв. Тэр хүндээр өвчилсөн ч англи хэл мэдэхгүй ойр дотныхон нь чухам ямар өвчин туссаныг мэдэхгүй байлаа.  Тэгээд хоолонд хордсон байж магадгүй гэж эмч нарт хэлжээ.  Англи, испани хэл гадарладаг байсан сувилагч “хордсон” гэсэн үгийг “intoxicated” гэж орчуулав. Гэвч энэ үг нь англи хэлэнд мансууруулах бодис, согтууруулах ундаа хэтрүүлэн хэрэглэсэн хүмүүст хамаатай аж.  Үнэндээ Рамиресын тархинд цус харвасан байлаа.  Гэвч үгийг буруу ойлгосон эмч нар түүнд тэс өөр эмчилгээ хийв. Үүнээс болж Рамиресын дөрвөн мөч мэдээгүй болж, эмнэлгийн захиргаа 71 сая долларын нөхөн төлбөр өгчээ.