Тог битгий тасраасай, өвөлдөө хязгаарлалт битгий хийгээсэй гэж сүүлийн жилүүдэд та бид хүсдэг болжээ. Харин энэ хүслийг биелүүлэх эрчим хүчний салбар энэ жил ч улам хүндэрч, өнгөрсөн өвлөөс ч олон удаа тог тасарч, хязгаарлах нөхцөлд хүрээд байна. Тиймээс энэ салбараа эрүүлжүүлэхгүйгээр та бидний хүсэл биелэх боломжгүй.

Цахилгаан эрчим хүчний хэрэглээ:

• Нэг хүнд ногдох импортын цахилгаан эрчим хүч 2023 онд 717.4 кВт.ц болж, өмнөх оноос 86.6 кВт.ц буюу 13.7 хувиар өсжээ. 

• Нэг хүнд ногдох цахилгаан эрчим хүчний дотоодын үйлдвэрлэл 2023 онд 2509.1 кВт.ц болж, өмнөх оноос 103.7 кВт.ц  буюу 4.3 хувиар нэмэгдсэн байна. 

• Нийт цахилгаан эрчим хүч хэрэглэгчдийн 84.3 мянга буюу 9.7 хувь нь ААНБ, 786.8 мянга буюу 90.3 хувь нь айл, өрх эзэлж байна.

• Монгол Улс 2023 онд 8.5 тэрбум кВт.ц цахилгаан эрчим хүчийг дотооддоо үйлдвэрлэж, 2.4 тэрбум кВт.ц цахилгаан эрчим хүчийг БНХАУ болон ОХУ-аас импортолжээ.

Үе үеийн Засгийн газар эрчим хүчний салбартаа шинэчлэл, реформ хийнэ, өрсөлдөөний зарчмаар ажиллуулна, үнэ тарифыг чөлөөлнө.  гэдэг ч ажил хэрэг болдоггүй. Засгийн газар “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-д эрчим хүчний үнийг индексжүүлнэ гэж тусгасан ч хараахан ажил хэрэг болоогүй байна. Гэхдээ энэ салбарт зайлшгүй реформ хийх цаг нь болсон, эс чадвал монголчууд “гал алдах” эрсдэлтэй болсоныг хүн бүр хэлж байгаа. Энэ удаагийн хамтарсан Засгийн газар Эрчим хүчний реформ хийх, УИХ-аас салбарын хууль эрх зүйн орчныг шинэчлэх ажлыг зоригтой эхлүүлээд байна. 

Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт …Эрчим хүчний салбарыг чөлөөт зах зээлийн зарчимд шилжүүлж, үнэ тарифыг зохистой түвшинд хүргэн, цаашид тогтмол индексжүүлэх механизмыг нэвтрүүлж, САЛБАРЫН ЭРХ ЗҮЙН ОРЧНЫГ ШИНЭЧИЛНЭ гэж оруулсан бөгөөд ирэх 4 жил хийгдэх мега төслүүдийн ихэнх нь эрчим хүчний бүтээн байгуулалт байгаа юм. 

Харин УИХ-ын гишүүд дунд “Эрчээ алдсан эрчим хүчний салбарыг сэргээх”-ийн төлөө бүх л зүйлийг хийх болно” хэмээн чанга хэлж, түүнийхээ төлөө ажиллаж байгаа хүн бол УИХ-ын гишүүн М.Энхцэцэг. Тэрээр эрчим хүчний салбарт анхан шатнаас нь эхлээд дэлхийн өндөр хөгжилтэй орны эрчим хүчний салбарт ажиллаж, суралцаж докторын зэрэг хамгаалж, өдгөө эх орныхоо эрчим хүчний салбарыг сэргээхээр эрчтэй ажиллаж эхлээд байна.

М.Энхцэцэг намтар нийтлэл

Монгол Улсын Шадар сайд Т.Доржхандаар ахлуулсан Эрчим хүчний салбарт реформ, эрх зүйн шинэчлэл хийх Засгийн газар, УИХ-ын гишүүдээс бүрдсэн Дэд хороо байгуулагдсан бөгөөд М.Энхцэцэг гишүүн тус тус дэд хороонд ажиллаж буй. 

Монгол Улсын Засгийн газар мега төслүүдээ эхлүүлж, эдийн засгийн хөгжлөө хурдасгахын тулд эрчим хүчний салбараасаа л эхлэх шаардлагатай. Бид ХӨГЖИЛ гэж ярихаасаа өмнө эрчим хүчний нийлүүлэлтээ тогтвортой, аюулгүй, найдвартай болгох шаардлагатай. 

УИХ-ын гишүүн М.Энхцэцэг энэ салбарт хийх нэн тэргүүний ажлуудыг дараах байдлаар онцолжээ. 

1. Том чадлын ДЦС-уудаа нэн тэргүүнд барих.

2. Сэргээгдэх эрчим хүчний эх үүсвэрүүдийг зөв зохистой хөгжүүлэх.

3. Тархмал эх үүсвэрүүд буюу айл өрхүүд сэргээгдэх эрчим хүчээр хэрэглээгээ хангаад, илүүдэл цахилгаанаа сүлжээ рүү борлуулах боломжийг бүрдүүлэх.

4. СИСТЕМД ТУСЛАХ ҮЙЛЧИЛГЭЭ ҮЗҮҮЛДЭГ, ТУСГАЙ ЗОРИУЛАЛТЫН ЭХ ҮҮСВЭРҮҮДИЙГ Ancillary services (Усан цахилгаан станц, усан цэнэгт станц, батарей хуримтлуур) барьж байгуулах шаардлагатай юм. 

Сэтгүүлч

Редактор Ц.Соёлмаа soko@vip76.mn