Master Properties компанийн гүйцэтгэх захирал Б.Солонготой үл хөдлөх хөрөнгийн зах зээлийн өнөөгийн байдал, цаашдын чиг хандлагын талаар ярилцлаа.

- Орон сууцны  салбар дахь үл хөдлөх хөрөнгийн зах зээлийн байдал, цаашдын чиг хандлага

2015 оны 3 сарын 31-ний байдлаар УБ хотын 7 дүүрэгт нийт 229 барилгын төслийн 43,962 айлын шинэ орон сууц борлуулагдаж байна. Нийт төслийн жигнэсэн дундаж үнэ 2,277.2 мянган төгрөг байгаа ба 229 төслийн 1 м²-ын зарласан үнийн дундаж өмнөх оны мөн үеийнхээс 3.2%-иар, өмнөх сараас 36.5 мян.төгрөгөөр буюу 1.6%-иар буурсан дүнтэй байна. Банкуудын орон сууцны ипотекийн зээл олголт хөтөлбөр эхэлснээс хойш буурч ирсэн. 2015 онд ч үргэлжлэх төлөвтэй. Энэ онд орон сууцны үнэ тогтвортой байх бөгөөд цаашдын чиг хандлага макро эдийн засгийн ерөнхий төлөвөөс хамаарна. 2015 оны эхний хагаст орон сууцны үнэ тогтвортой байж хоёрдугаар хагасаас бага зэргийн бууралт үзүүлэх болов уу гэж харж байна.  Үл хөдлөх хөрөнгийн нийлүүлэлтийн хэсэгт 2014 онд томоохон хэмжээний хөрөнгө оруулалтыг төрөөс хийж өгсөн боловч өнөөдрийн байдлаар нийт 14 мянга гаруй айлын орон сууц ашиглалтанд орсон байгаа хэдий ч 80 гаруй хувь нь борлогдоогүй байна.

Орон сууцны үнэ

Дээрх графикаар харвал 2014 оны 4-р сараас эхлэн орон сууцны дундаж үнэ тогтмол хугацаанд буурч байгаа нь харагдаж байна.

- Орон сууцны салбарын эрэлт, нийлүүлэлтийн харьцаа зохистой байж чадаж байна уу?

Орон сууцны эрэлт нийлүүлэлтийн тэнцвэрийн судалгааг жил бүр хийх хэрэгтэй байгаа. Яагаад вэ гэхээр иргэдийн байр суурь, өрхийн зан төлөв, эрэлт хэрэгцээ хурдтайгаар өөрчлөгдөж байна. Үүнийг дагаад нийлүүлэгдэж буй орон сууцны тоо, шинж төлөв тогтмол өөрчлөгдөж байх ёстой. 2014 оны сүүлээр хийсэн судалгаанаас харахад орон сууцны эрэлт нийлүүлэлтийн тэнцвэр өнөөг хүртэл эрэлтийн илүүдэлтэй явж ирсэн хэдий ч 2015 онд нийлүүлэлтийн илүүдэлтэй байх дүн гарсан. Энэ онд 27435 айлын орон сууц зах зээлд нийлүүлэгдэх төлөвтэй байгаагаас гадна 2014 онд борлуулагдаагүй 7000 айлын орон сууц нэмэгдэж орж ирсэн байгаа. Үүнээс харахад эдийн засгийн ерөнхий төлөв, барилгын секторын удаашралаас үүдэн эрэлт буурсан. Эрэлтийн хувьд 2015 онд 20414 өрх бодит эрэлттэй байхаар байна. Энэ нь нийт орон сууцны хэрэгцээтэй байгаа өрхийн 28,7 хувь нь бодит эрэлттэй гэсэн үг. Монгол Улсын хэмжээнд нийт амын хэдэн хувь нь худалдан авах чадвараар баталгаажсан эрэлттэй, хэдэн онд эрэлт нийлүүлэлтийн харьцаа тэнцэж ирэх бодит судалгаа байдаггүйгээс үүдэн Үл хөдлөх хөрөнгийн салбарын урт хугацааны бодлого төлөвлөлт өнөөдрийг хүртэл байхгүй байна.

- Урьдчилгаа 30 хувиа төлж чадахгүй байгаа иргэдийн орлогод таарсан хүртээмжтэй орон сууц бий болгох ямар боломж байж болох вэ?

Орон сууцны ипотекийн зээлийн урьдчилгаа 30 хувиа төлж чадахгүй байгаа иргэдэд зориулсан урьдчилгаа төлбөрийг 10 хувь болгож бууруулах БХБЯ-ны журам энэ ондоо багтаж батлагдана. ЗГ-аас орон сууцны зээлийн урьдчилгаа төлбөрийн батлан даалтад 80 тэрбум төгрөг зарцуулахаар төлөвлөж байгаагаас харахад 4000-5000 айл орон сууцтай болох урьдчилсан прогноз байна.

Огт урьдчилгаа төлбөргүй болон хуримтлал хадгаламжгүй иргэдэд зориулсан Түрээсийн орон сууц хөтөлбөр хэрэгжиж байна. Яваандаа иргэдийг ажил орлоготой болгох, хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжиж чадвал иргэдийн цалин орлого нэмэгдэж, хуримтлалтай болж орон сууцтай болох боломж нээгдэнэ гэж харж байгаа.

- Ипотекийн зээлээр баталгаажсан үнэт цаас бүхий хоёрдогч зах зээл гэж юу вэ?

Ипотекийн зээлээр баталгаажсан үнэт цаас бол арилжааны банкуудаас олгосон моргейжийн зээлийг багц болгоод эцэст нь үнэт цаас болгон хувиргасаны үндсэнд хөрөнгө оруулагч нарт худалдах үйл ажиллагаа л даа.Үнэт цаасжуулалт аль аль талдаа ашигтай. Банкууд дараа дараагийн зээлээ санхүүжүүлэх хөрөнгөө хуримтлуулах, хөрөнгө оруулагчид үнэт цаасыг худалдаж аваад ашиг орлого, хүү хүртээд суух боломжтой бол иргэдэд зээлийн хүртээмж нэмэгдэнэ гэсэн үг.