УИХ дахь бие даагч гишүүд өнөөдөр хуралдаж 2015 оны төсвийн тодотголтой холбоотой асуудлыг хэлэлцсэн байна. Хуралдаанаар ямар асуудал хэлэлцсэн талаар УИХ-ын гишүүн Ц.Даваасүрэн мэдээлэл хийж байр сууриа илэрхийллээ. 

Тэрбээр “Монгол Улс анх удаагаа төсөвгүй яамдтай шинэ оноо угтлаа. 2015 оны төсөв дээр Аж үйлдвэрийн яам, Эрүүл мэнд, спортын яам гэж байхгүй. Зүй нь энэ тодотголыг оны өмнө хийх байсан юм. Яамдын нэрийг өөрчилсөн тохиолдолд төсвийн тодотголыг зайлшгүй хийж байх хэрэгтэй. 2015 онд өрийн таацыг дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 70 хувьд хүргэнэ гэсэн. Эрх баригчид өмнө нь өрийн таацыг нэмбэл улс орон хэцүүднэ гэж байсан ч нэмчихлээ.

Мөн  төсвийн тодотголын хуулиар төсвийн тэнцэл хоёр байхыг өөрчилсөн. 2015 онд төсвийн тэнцэл дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 4.8 хувь байхаар тусгасан байна. Нэгдсэн төсвийн орлого 905 тэрбум орчим төгрөгөөр буурсан. Улсын төсөв 630 тэрбумаар буурсан. Гэтэл зарлага нь 8.7 тэрбумаар өссөн байна” гэв. 

Мөн 2015 оны төсвийн тодотголд төрийн албан хаагчдын цалин, хүүхдийн тэтгэмжийг хасах тухай тусгасан талаар  “Төрийн албан хаагчдын цалингийн нэмэгдэл болох 234 тэрбум төгрөгийг байхгүй болгосон. Тэтгэвэртээ гарахдаа авдаг байсан 36 сарын урамшууллыг үндсэндээ байхгүй болгох гэж байна. Энэ тэтгэмжийг Засгийн газраас тогтооно гэсэн. 

Мөн олон хүүхэд төрүүлсэн настай эхчүүдийг гаргуунд нь гаргасан. Хүүхдүүд нь 18 нас хүрсэн бол мөнгө өгөхгүй болж байна. Тэтгэвэрээсээ гадна хүүхдийн мөнгө авч амьдралаа залгуулдаг эхчүүд байгаа. Хүүхдийнхээ мөнгөөр амьдардаг байсан эхчүүдийн мөнгийг хасч болохгүй. Энэ Засгийн газар “Оюу толгой”-оос мөнгөө нэхэж чадахгүй байж иргэдийнхээ халаасыг ухаж байна. Жишээ нь, хөрөнгийн татвар гэж бий болгох гэж байна.

Хөрөнгийн албан татбарын хууль шинээр бий болсноор үл хөдлөх хөрөнгөөс татвар авна. Мөн тээврийн хэрэгсэл, буу, малын хөлийн татвар бүгд нэмэгдэнэ. Малын хөлийн татварыг бий болгож байгаа. Энэ Засгийн газар малчдад дэндүү хахир хандаж байна. Бууны татвар ч гэсэн малчдад хамаатай. Хэдэн малчдын л буу байгаа. Ер нь хэдэн малчныг малгүй болгож, хот руу оруулах бодлого явуулж байна” гэлээ. 
 

Тэрбээр мөн мал аж ахуйд чиглэсэн татвар маш их нэмэгдэж байна. Тэгсэн мөртлөө газар тариалан эрхлэх сангаас нэг ч төгрөг хасаагүй. Хонины толгой бүрээс нэг мянган төгрөг, адуу үхрийг гурван хониор, тэмээ ямааг хоёр хониор тооцож татвар ногдуулах болж байна. Малчдад өгдөг мөнгийг хасаж, хотруу орж ирэхгүй байх нөхцөлийг бүрдүүлдэг урамшууллыг хассанаар эдийн засгийг эрүүлжүүлнэ гэж байхгүй.

Хөдөө орлоггүй болсон малчид хотоо бараадна. Ингэснээр хотын түгжрэл, утаа нэмэгдэнэ. Эрх баригчид ядарч байгаа иргэдийнхээ татварыг нэмэхгүй гэж мэдэгдэж байсан ч хэлсэндээ хүрсэнгүй гэсэн юм.  

Төсвийн тодотголоор энэ онд хөрөнгө оруулалтыг хоёр дахин буюу 300 гаруй тэрбумаар бууруулж байгаа.  Өнөөдрийн байдлаар барилгын салбарт дуусгаагүй байгаа 400 гаруй обьект байна гэсэн судалгаа гаргасан байна.

Төсвөөс мөнгөө хүлээж байгаа команиудын хувьд найдвар нь 50 хувиар багасаж байгааг Ц.Даваасүрэн гишүүн онцоллоо. Банкны системийн найдваргүй зээл 600 гаруй тэрбум байгаа бол хугацаа хэтэрсэн 445 тэрбум төгрөгийн зээл байгаа аж. 

Түүнчлэн 2015 оны төсвийг батлахдаа 1.8 их наядын бонд гаргана гэж тооцож байсан ч одоогийн байдлаар хоёр их наяд гаргахаар болж байгаа. Улсын төсвийн алдагдлын нөхөхийн тулд 275 тэрбум, хүний хөгжил сангийн алдагдлыг нөхөхийн тулд 391 тэрбумын бонд гаргах шаардлагатай болоод байгаа. Өөрөөр хэлбэл 670 тэмбумаар өрийн таац өндөрсөж байгааг ч энэ үеэр мэдэгдлээ.