Өнөөдөр УИХ-ын Байнгын хорооны хурлаар Дарханы замын бүтээн байгуулалтын ажлын явцын талаар ЗТХ-ийн сайд Л.Халтарын мэдээллийг сонссон. Энэ талаар тус Байнгын хорооны гишүүн Г.Дамдиннямтай хийсэн ярилцлагыг хүргэж байна.

-Дарханы чиглэлийн замыг ирэх оны 10 сард ашиглалтад оруулна гэж байна. Энэ хэр бодитой тооцоолол вэ?

-Шуудхан хэлэхэд үүнд итгэхгүй байна. Монгол орны найман аймаг болон босоо чиглэлийн төв магистраль замын ажил эхлээд 3 дахь жилдээ ороод явж байна. Гэтэл гүйцэтгэл нь 50 хувьдаа ч хүрээгүй байна. Би бол үүнд үнэхээр сэтгэл дундуур байгаа.

Азийн хөгжлийн банк /АХБ/ болон Европын сэргээн босголтын банк /ЕСББ/-наас хэдэн зуун сая долларын зээл аваад хэрэгжиж байгаа төсөл. Энэ ажлыг тухайн үед ЗТХ-ийн дэд сайд байсан, одоо ЗТХ-ийн сайд Л.Халтар анхнаас нь хариуцаад явж байгаа хүн.  Одоогийн байдлаар ЗТХЯ, АХБ, гүйцэтгэгч компаниуд гэсэн үндсэн гурван оролцогч  тал байгаа.

-Та Дархан-Уул аймгаас сонгогдсон гишүүний хувьд энэ замын ажилд ихээхэн анхаарч байх шиг харагддаг.

-Дарханы зам гэхээр би л нэг үүнтэй холбогдчихсон, ЗТХ-ийн сайдтай асуудалтай хүн шиг зууралдаад явдаг байлаа. Тэгээд аргаа бараад Орхон, Сэлэнгэ, Төв, Дархан уул аймгаас сонгогдсон гишүүдтэйгээ хамтраад Эдийн засгийн байнгын хороонд асуудал оруулаад  ажлын хэсэг байгуулан ажиллахаар болж байна.  Ирэх долоо хоногт Эдийн засгийн байнгын хорооны тогтоол нь гараад баталгаажаад явна. Өөрөө ажлын хэсгээ ахлаад явна.

-Салбарын яамтай хэр гар нийлж ойлголцож байна вэ?

-Миний хувьд ЗТХЯ-тай харилцахад  үнэхээр хүнд. Сайдыг нь дуудахаар ирэхгүй. Байнгын хорооны хурал дээр дуудаад асуулт асуухаар хариулт өгөхгүй, эсвэл гараад явчихна. Албан бичгээр асуулт явуулахаар асуусан асуултаас тэс өөр хариулт өгдөг. Яг л нэг гөлөг төөрүүлж байгаа юм шиг байдлаар харилцаж байна л даа.

Засгийн газрын болон УИХ-ын тухай хуулиар сайд нар УИХ-д хүндэтгэлтэй хандах үүрэгтэй. Яагаад гэвэл ард түмэн биднийг төлөөлөөд ажилла,  шаардлага тавь, хэрэгтэй хууль тогтоомжийг боловсруулж батла гээд сонгоод явуулсан. Тийм учраас бид нар энэ дээр ажиллах ёстой, сайд нарыг шахаж шаардах үүрэгтэй.  Энд хувийн ямар нэгэн асуудал алга. Надад зам тээвэртэй холбоотой бизнес ч байхгүй.  Тэднээс хүсч байгаа юм байхгүй. Ганцхан энэ зам л дуусах ёстой. Өнгөрөсөн зуны туршид үндсэндээ хоёр сарын хугацаанд ЕСББ-ны санхүүжилт гацсан.

-Яагаад...

-ЗТХЯ энэ төслийн нэгжээ байгуулаагүй учраас гацсан. Төсөлд шаардлагатай мэргэжилтнүүдээ авч чадаагүй байсан. Ингээд Сангийн сайд ЕСББ-тай тусгайлан уулзаж хүсэлт тавьсаны үр дүнд нэг удаагийн санхүүжилт аваад явж байна. Дараа нь Хятадын ямар ч туршлаггүй, машин техникгүй, ажиллах хүчгүй компанийг тендерт сонгон шалгаруулчихсан.  Энэ компаниуд нь Монголын компаниудыг туслан гүйцэтгэгчээр авч ажиллуулчихаад төлбөр мөнгийг нь төлдөггүй.

Тэгээд та нар яагаад ийм юм хийгээд байна вэ гэхээр бид нар Ерөнхий гүйцэтгэгч болон туслан гүйцэтгэгчийн ажилд оролцохгүй ээ. Тийм хууль эрх зүйн  зохицуулалт байхгүй гэдэг.

Ер нь энэ замын ажлын 50 хувийг анхнаасаа ямар ч машин техникгүй, ажиллах хүчгүй, чадваргүй компанид өгчихсөн юм билээ. 

-Тэр чинь аль багц билээ?

-Азийн хөгжлийн банкны хоёр, дөрөвдүгээр багц дээр асуудал яригдаж байна гэсэн үг. Тэгээд хоёр жил боллоо. Одоо  хохирлын асуудал яригдаж байна. Энэ тендерийг хэн ямар шийдвэрээр ийм чадваргүй компаниудад өгчихсөн юм, захиалагчийн хувьд ЗТХЯ шууд болон шууд бус хохирол тооцсон юм байна уу, үүнийг хууль хяналтын байгууллагаар шалгуулсан юм байна уу гэхээр “Бидэнд  ямар нэгэн хохирол тодорхойгүй  байгаа  учраас хэнийг яаж шалгуулах учраа олохгүй байна” гэж урдаас хариулдаг. Ийм л сайдтай сууж байна л даа.

-Цаг хугацаа алдаж байгаа нь хохирол биз дээ?

-Тэгэлгүй яахав. Цаг хугацаа алдана гэдэг асар их хохирол. Энгийн нэг прусстэй жолоочоор жишээлэхэд Баянчандманиас Урьхан орох замаар яваад үз. Тэр замаар жижиг тэрэг  50 км/цагаас доош хурдтай явах байтугай бараг танк ч явахад хэцүү зам болчихсон байгаа. Дараачийн хэсэг нь байна. Баруунхараагаас Хонгор хүртэлх зам. Түр замынх нь асуудлыг одоо болтол шийдээгүй.  Би иргэддээ ний нуугүй хэлье. Ирэх хавар, зун энэ хоёр хэсэг дээр зорчиход мөн ч их зүдрэнэ дээ.

-Нийтдээ 90 км бил үү?

-Тийм.

- Энэ багцууд дээр ажиллаж байгаа  гүйцэтгэгч компаниудыг солих талаар Эдийн засгийн байнгын хороон дээр ямар нэгэн шийдвэр гарсан уу?

-Гүйцэтгэгч компанийг саяхан сольсон. Үндсэндээ сарын дотор хоёр гүйцэтгэгч нь солигдоод шинэ  гүйцэтгэгч нар ороод ажлаа эхлээд явж байна.

Ер нь цаашдаа бид дотоодын аж ахуйн нэгжүүдээрээ хийлгэж буух эзэн буцах хаягтай  компаниудаар л гүйцэтгүүлж байх нь зөв юм байна.

-Одоо энэ багцуудын ажил хэдэн хувьтай явж байна.

-Нийт багцуудын ажил төлөвлөгөөнөөс дунджаар 40 хувийн хоцрогдолтой яваа. Нийт 10 багцаас  гурван багцийнх нь ажил дуусах шатандаа явж байна. Бусад нь болоогүй байна.

-Тэгэхээр ирэх оны 10 дугаар сард хүлээлгэж өгнө гэдэг эргэлзээтэй л юм байна...

-Шууд л хэлье. Эргэлзээтэй гэж дээ, бараг л худлаа даа.

-Ингэж хоцрогдож яваагийн гол шалтгаан нь юу вэ?

-Хоцрогдлыг гурван шалтгаанаар тайлбарладаг. Нэгдүгээрт, байгаль цаг агаарын улмаас гэж. Зарим хэсэг дээр 64 хоног бороо орсон гэдэг мэдээлэл ирдэг юм. Үүнийг УЦУОШГ-аас асуухад өнгөрсөн жил ердийн үеийнхээс  1,7 дахин их бороо  орсон. Тэгэхээр энэ тоо үнэн гэдэг юм. Үүнийг бол хүлээн зөвшөөрнө, ойлгоно.  Хоёрдугаарт, коронавирусийн халдварын улмаас гэдэг. Гэтэл бид ийм халдварын нөхцөл байдал дунд хоёр жил ажиллаж байгаа шүү дээ. Өөрөөр хэлбэл эрсдэл угаасаа тодорхой. Бид нар үүнтэй хамт байна. Ийм нөхцөл байдал тодорхой байхад энэ асуудлыг зохицуулж бүтээн байгуулалтаа үргэлжлүүл  гэж энэ хүнийг сайдаар томилж ажилуулж байгаа. Тэгэхээр сайд өөрөө хариуцлагаа хүлээгээд зохицуулаад, чадаж байгаа юмаа чадаад, чадахгүйгээ үнэнээ хэлээд ажиллах ёстой байхгүй юу. Тийм атал коронавирус гээд  нэг эзэн биегүй юм руу хамаг бурууг чихээд байдаг.  Угаасаа бүгд л коронавирусийн нөхцөл байдалд ажиллаж байгаа шүү дээ.

-Тэгэхээр та Дарханы замын гацаа салбарын сайдтай холбоотой гэж хэлэх гээд байна уу?

-Зохион байгуулалтын асуудал. Энэ бол хоцрогдлын гурав дахь шалтгаан. Сүүлийн энэ хоёр асуудлыг хүлээн зөвшөөрч болохгүй. Учир нь нэгдүгээрт, коронавирусийн асуудлыг тооцож төлөвлөж  ажлаа зохицуулах ёстой.  Хоёрдугаарт, олон нийтэд мэдээлж байх ёстой.  Энэ ард иргэд чинь бас ажил амьдралаа төлөвлөх хэрэгцээ байгаа .

Иргэдийг харахаар би энэ хүнтэй л нэг асуудалтай юм шиг үзээд байна гэж харагддаг байх. Бодит байдал дээр Л.Халтар энэ яамыг гурван жил толгойлж байгаа хүн. Нэгэнт энэ салбарыг хариуцаж байгаа бол хариуцсан шиг л хариуцах ёстой.

УИХ-ын гишүүн  гүйцэтгэх засаглалын ажлыг хийгээд яваад байж болохгүй. Тиймээс шахна, шаардана. Иргэдийн бухимдал байдлыг илэрхийлнэ. Хэлнэ. Энэ утгаараа би үндсэн ажлаа хийгээд л явж байгаа байдал нь энэ. 

-Мэдээлэл өгсөнд баярлалаа