Ц.Даваасүрэн: УИХ-д хууль зөрчдөг хандлага хавтгайрвал бид хэнээс хэрэгжүүлэлтийг нь шаардах юм бэ
УИХ-ын гишүүн, Төсвийн байнгын хорооны дарга Ц.Даваасүрэнтэй ярилцлаа.
-Хаврын чуулган завсарласан энэ үед гишүүд ажилдаа өөр өөрсдийн үнэлэлт дүгнэлтийг өгсөн байх. Таны хувьд хэрхэн дүгнэж байна?
-Цөөнх нь өөрийнхөө байр сууринд хүрч Засгийн газар болон эрх баригчдад шахалт үзүүлдэг болсон. Өмнө нь бол хүчтэй дуугарч чаддаггүй байсан шүү дээ. Эдийн засгийн хүндрэлтэй холбоотойгоор Засгийн газар ч нэлээд тэвдэнгүй байлаа. Гэхдээ сөрөг хүчнийхэн бодит байдлыг хүлээн зөвшөөрөхгүй хэт улстөржүүлэх үе байсныг хэлэх хэрэгтэй.
-Хаврын чуулганаар Ашигт малтмалын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай болон холбогдох бусад хэд хэдэн хуулийн төслийг хэлэлцэхдээ танай байнгын хороогоор оруулаагүй. Яагаад хэлэлцээгүй юм бэ?
-Чуулганы үеэр Төсвийн тухай, Татварын ерөнхий хууль, Гаалийн тариф, Гаалийн НӨАТ, Аж ахуйн нэгжийн албан татварын тухай, Төрийн аудитын тухай, Засгийн газрын тусгай зориулалтын сангийн тухай зэрэг хуулийн нэмэлт өөрчлөлтийг Төсвийн байнгын хороогоор оруулалгүйгээр баталсан.
Нэгэнт манай байнгын хорооны эрхлэх асуудал учраас Төсвийн байнгын хороогоор хэлэлцэх ёстой байсан.
Чухам яагаад оруулаагүй талаар би сайн мэдэхгүй. Өмнө нь Төсвийн тухай, Тусгай зориулалтын сангийн тухай хуулиудыг хэлэлцэхдээ манай байнгын хороогоор хэлэлцэж байсан юм билээ.
-Тэгэхээр сая оруулж, хэлэлцээгүй нь УИХ-ын дэг зөрчсөн, цаашилбал дээрх хуулиудын чадамжтай эсэх асуудал хөндөгдөх юм биш үү?
-Сая хэлэлцээгүй нь дэгийг зөрчсөн л асуудал. УИХ-ын тухай хуулиар тухайн байнгын хороо зөвхөн харьяалагдах асуудлынхаа хүрээнд шийдвэр гаргахаар хуульчилсан байдаг. Цаашдаа ингэж болохгүй. УИХ нь өөрөө ингэж хууль зөрчдөг хандлага хавтгайрах юм бол бид хэнээс хуулиа биелүүл гэж шаардах юм бэ.
Үүнээс үүдэн асуудал хөндөгдвөл дээрх хуулиудын чадамжтай эсэхээс болж хүндрэлтэй нөхцөл байдал үүсгэж ч болзошгүй.
-Дээрх хуулиудын чадамжийн асуудлыг хэн тодорхойлох ёстой вэ?
-Чадамжгүй хууль болсон гэж хэлж болно. Гэхдээ энэ хуулийн талаар хэн нэгэн иргэн гомдол гаргавал шүүх газар Үндсэн хуулийн Цэц. Энэ байдлаар явбал асуудал үүснэ. УИХ үүнд анхаарал хандуулж, санамж авах ёстой.
-Бие даагчдын зөвлөл Монголбанкны ерөнхийлөгчийг огцруулах асуудлыг хөндсөн. Одоо чуулган завсарлачихсан болохоор яах вэ?
-Бидний байр суурь хэвээрээ байгаа. Хууль зүйн талаасаа үндэслэлтэй, ямар нэгэн асуудал байхгүй. Ер нь УИХ-д буруу жишиг тогтож болохгүй. Сүүлийн үед бид сайдын асуудлыг хэлэлцэхээ больж байна.
Өөрөөр хэлбэл хугацаатай асуудлуудаар завсарлага авч болохгүй шүү дээ. Бид өнгөрсөн парламентад хугацаагүй завсарлага авдаг байсан. Хэрвээ тэр хэвээрээ, хэн нэгэн сайдын асуудал яригдаж, хэлэлцэх үеэр хугацаагүй завсарлага аваад байсан бол ганц ч хүн огцрохгүй л байсан шүү дээ.
Тиймээс Монголбанкны удирдлага болон сайд нартай хариуцлага тооцох тухай асуудлаар буруу жишиг тогтоохгүй байхын төлөө бие даагчдын зөвлөл өөрийн байр сууриа хатуу илэрхийлнэ.
-Төсвийн хоёр дахь засварыг наадмаас өмнө оруулна гэж байсан ч Засгийн газар амжсангүй. Тэгэхээр баярын дараа ээлжит бус чуулганыг хуралдуулах болов уу?
-Би үүнд өөр байр суурьтай байгаа. Бид 2014 оны төсвөө батлаад, тодорхой хөрөнгө оруулалтын хэсэгт нь тодотголоо хийчихсэн. Тиймээс төлөвлөсөн ажлуудаа л хийх ёстой. Түүнээс төлөвлөгөө биелүүлэх гээд орлогын төлөвлөгөөг бууруулах байдлаар хандаж болохгүй.
Одоогийн өгөгдсөн байгаа орлогынхоо төлөвлөгөөний хүрээнд ажиллах ёстой. Ажиллаж үзээд, барилга байгууламжаа барих хэрэгтэй. Тэгэхгүйгээр төсвөө багасгая гээд байх юм бол бизнесийн салбарынханд маш хүнд цохилт болно.
Тэд хөрөнгө оруулалтын маш олон ажил авчихсан, зарим нь төлөвлөчихсөн ажлуудад оролцохоор тооцоолчихсон байгаа учраас хүнд байдалд орно. Үндсэндээ сөрөг үр дагавар л авч ирнэ. Тиймээс төсвийн тодотголыг өдийд хэлэлцэхийг би дэмжихгүй байгаа. Эхний хагас жилдээ зүтгээд үзэх нь дээр.
-Эдийн засаг элгээрээ хэвтчихлээ л гээд байгаа шүү дээ?
-Эдийн засгийн төлөв байдал дээр нааштай дүр төрх байгаа шүү дээ. Экспортын орлого өнгөрсөн жилийн мөн үеийнхээс 300 сая төгрөгөөр нэмэгдсэн. 2013 оны таван сарын гүйцэтгэлээр экспортын орлого 1.6 тэрбум ам.доллар байсан. Одоо 1.9 тэрбум болсон. Энэ чинь гэрэл гэгээ харагдаж байгааг хэлээд байгаа биз дээ.
Тэгэхээр энэ гэгээтэй зүйлээ дэмжсэн бодлого явуулъя. Өөрсдөө царцаасан, хумьсан байдлаар хандах юм бол бизнесийн салбар улам бүр цохилтод орно гэдгийг тооцох хэрэгтэй. Хэрвээ бизнесийн салбарынхан цохилтод орвол бид эдийн засгийн хямралын ард гарч чадахгүй. Яагаад гэвэл улстөрчид энэ хямралын ард гаргахгүй. Бизнесийн салбарынхан л үр ашигтай ажиллаж, ажлын байрыг бууруулахгүй байснаар гарна.
-Төсвийн орлого одоогийн байдлаар хэр хэмжээгээр тасарсан бэ?
-Төсвийн орлого 370-аад тэрбум төгрөг буюу 5 орчим хувиар тасарч яваа. Эхний хагас жилд ерөнхийдөө тасардаг. Урсгал тэнцлийнхээ хувьд тасарвал хүндрэлтэй. Ер нь эдийн засгийг эрчимжүүлэх 100 хоногийн үр дүнг харж байж төсвийн тодотгол ярих нь зүйтэй.