Улаанбаатар хотын зорчигч тээврийн сулжээний өнөөгийн байдлын судалгааг ШУТИС-ийн Механик, тээврийн сургуулийн докторант Х.Булгаа хийж, БШУ-ын сайдын нэрэмжит тэтгэлэг хүртсэн.

 -Нийслэлийн зорчигч тээврийн сүлжээний өнөөгийн байдал ямар байна вэ?

-Хотын төв хэсэгт нийтийн тээврийн чиглэлийн давхцал их, харин захаар бага байна. Коэффицентээр авч үзвэл хотын төвд чиглэлийн давхцал тав байх ёстой ч долоо байгаа юм. Энэ нь хот төлөвлөлт, дэд бүтэц, авто замын сүлжээ, үүнийг дагасан хүн амын төвлөрөлтэй холбоотой. Миний судалгаагаар нийслэлд сүүлийн дөрвөн жилд өдөрт дунджаар 110 суудлын автомашин нэмэгдэж байна. Өөрөөр хэлбэл, нийтийн тээврийн үйлчилгээ эрхлэгчид өдөрт 110 хүнээ алддаг гэсэн үг.

Улаанбаатарын хэмжээнд нийтийн тээврийн 140 гаруй чиглэл байна. Эдгээрийн 60 орчим хувь нь 1950-иад оноос хойш, үлдсэн 40 гаруй хувь нь 2009 оноос хойш нээгдсэн. Өөрөөр хэлбэл, социализмын үед буюу бага хүнтэй байх үеийн суурин дээр нийтийн тээврийн чиглэлийн сүлжээг төлөвлөөд байна.

Улаанбаатарын хэмжээнд нийтийн тээврийн 140 гаруй чиглэл байна. 

Иймээс чиглэлийн зохион байгуулалтыг өөрчлөх шаардлагатай. Хүн ам олонтой гол замуудаар багтаамж ихтэй нийтийн тээврийн үйлчилгээг нэвтрүүлэх хэрэгтэй. Эс бөгөөс нөхцөл байдал улам дордоно. Саппорогийн автобусны буудалд гэхэд 20 орчим чиглэлийн 320 гаруй автобус иргэдэд үйлчилдэг.

Автобус хоорондын хугацаа 7-8 минут байх ёстой байтал 320-330 автобусыг цагт дундажлахаар 15-20 секунд болж байна. Энэ нь автобусны бууддын ачааллыг нэмэгдүүлэх, иргэдийн аюулгүй байдалд нөлөөлөх талтай. Иймээс багтаамж ихтэй нийтийн тээвэр болох метро, автобусны тусгай зам зэргээс эдийн засагт хэмнэлттэйг нь нэвтрүүлэх шаардлагатай.

-Төмөр замын автобус буюу рэйлбусыг хотод явуулсан ч алдагдал хүлээх болсноор одоо Дархан-Уул аймгийн чиглэлд явуулах болсон. Тэгэхээр метро оновчгүй юм биш үү?

-Рэйлбус хэрэглэгчдэд хүрч чадаагүй гэж би боддог. Тухайлбал, рэйлбусын зогсоолын байршил нь зорчигч ихтэй цэгүүдтэй уялдаагүй. Хоёрдугаарт, ажлаасаа гараад автобусаар, эсвэл таксигаар очоод, рэйлбусанд сууж, дахиад дамжаад явах нөхцөлийг бүрдүүлж өгөөгүй. Метро бол өөр. Хэдий метро хотыг бүхэлд нь хамарч чадахгүй, 1-2 чиглэлд явах ч бусад автобусны тусгай зам, нийтийн тээврийн сүлжээ, чиглэлтэй уялдуулснаар үр дүнгээ өгнө.

-Метро олон сая хүнтэй хотод л тохиромжгой. Ганц сая хүнтэй манай хотод шаарддагагүй гэх хүмүүс байдаг.

-Нэг саяас бага хүнтэй хотод метро байж болохгүй гэсэн зүйл байхгүй. Манайх шиг хүн амтай хэрнээ метротой хот олон байна.

-Манай нийтийн тээвэрт давуу тал ажиглагдав уу?

-Мэдээж байгаа. Автобусны багтаамж ашиглалт 1.56 коэффицент байна. Өөрөөр хэлбэл, 100 хүний багтаамжтай автобус гэхэд 156 хүн тээвэрлэдэг. Энэ бол эдийн засаг талаасаа сайн үзүүлэлт. Гэхдээ бүх автобус ийм зорчигчтой байж чаддаггүй.

-Нийтийн тээврийг цахимжуулах боломж хэр байна вэ. Энэ талаар та судалгаандаа тусгасан уу?

-Төлбөрийг цахим картад шилжүүлснээр зорчсон зайндаа нийцэх хэмжээний төлбөр төлөөд эхлэх юм бол автобусны чиглэлийн сүлжээг өөрчлөх боломжтой. Ингэвэл зорчигч нэг л автобусаар явах биш, хэд хэдэн автобусанд дамжин, хурдан шуурхай явах нөхцөл бүрдэнэ. Ингэснээр чиглэлийн давхцалыг арилгахаас гадна олон асуудлыг шийднэ. Тухайлбал, нийтийн тээврээр үнэгүй зорчдог ахмад настан, оюутан, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн бодит өртөг тодорхой гарна.