Эрүүл мэндийн сайд Н.Удвал www.zasag.mn сай­таар цахим хэрэглэгчдэд, МҮОНР-гийн 100,9 долгионоор нийслэлийн сонсогчдод шууд хүрдэг “Өглөөний шинэ санаа” уулзалтад оролцлоо. Энэ уулзалтаар Н.Удвал сайд ирсэн асуултад хариулж, тэдний санал хүсэлтийг сонссон юм.

Ерөнхий сайд Н.Ал­танхуягийн санаачилсан тус уулзалтад өмнө нь Монгол Улсын сайд, Зас­гийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга Ч.Сайхан­билэг, Эдийн засаг, хөгж­лийн сайд Н.Батбаяр, Эр­чим хүчний сайд М.Со­ном­пил нар оролцжээ.

Энэ үеэр Эрүүл мэн­дийн сайд салбарын ши­нэч­лэл, Засгийн газрын “Эрүүл чийрэг монгол хүн” хөтөлбөрийн хүрээнд хэрэгжиж байгаа, хийхээр төлөвлөсөн ажлын талаар танилцууллаа. 2005 онд 45 мянган эх амаржиж бай­сан бол өнгөрсөн онд энэ тоо хоёр дахин нэмэгдсэн байна. Харин энэ хуга­цаанд нэг ч төрөх эмнэлэг, эх барихын эмч, суви­лагчдын тоо нэмэгдээгүй аж. Тиймээс энэ хоцрогд­лыг арилгахын төлөө ажил­лаж байгаа, энэ жи­лээс үр дүн гарна гэдгийг салбарын сайд дурдлаа. Мөн манай улсад бариг­даж буй он дамжсан 35 эмнэлгийн барилга бай­гаас Түлэнхийн төв зэрэг 10 гаруй эмнэлгийг энэ жил барьж дуусгана гэд­гийг тэрбээр хэллээ.

Манай улсад бариг­даж буй он дамжсан 35 эмнэлгийн барилга бай­гаас Түлэнхийн төв зэрэг 10 гаруй эмнэлгийг энэ жил барьж дуусгана гэд­гийг тэрбээр хэллээ.

Түүнчлэн эрүүл мэн­дийн асуудалд тодорхой хариулт өгсөн юм. Тухайлбал, “Эрчүүдийн эрүүл мэндийн хөтөлбөр”-ийг хэрэгжүүлж, амбулаторийн үзлэгт жилд давхард­сан тоогоор 17 сая хүн, 700 мянган иргэн эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлдэг гэсэн юм. Эмчлүүлэгч нарын зүгээс эмч ажилтнуудын зан харилцааны соёл дут­маг талаар санал ирж бай­гаагийн бурууг эмч нартаа өгөхгүй, учир нь эмч нарт зан харилцааны хичээл, сургалт орж байгаагүй, энэ талын сургалтыг явуу­лахаар төлөвлөж байгаагаа хэлэв. Иргэн хүн эмнэлэгт үзүүлж, үйлчлүүлээд га­рах­даа сэтгэл ханамжтай буцдаг байхад эрүүл мэн­дийн шинэчлэлийн ач тус оршино хэмээн Сайд Н.Уд­вал хэлж байлаа. Асуулт, хариултаас тойм­лон хүргэе.

-“Оргил” рашаан су­виллын хувьчлалын асуу­далд яам ямар байр суурь­тай байна вэ?

-Оргил рашаан суви­лал нь сэргээн засах ра­шаан сувилалын мэргэ­жил арга зүйн төв байх ёстой. Тиймээс тус суви­лал нь төрийн өмчийн, Эрүүл мэндийн яамны рашаан сувилал болоод нөхөн сэргээх эмчилгээ­ний мэргэжил арга зүйн лавлах төв байх ёстой гэдэг байр суурьтай байгаа.

-Хөдөөнөөс аймагт ирж шинжилгээ өгөхөд хүндрэлтэй байна. Энэ асуудалд ямар арга хэмжээ авч байгаа вэ?

-Энэ асуудлыг Зас­гийн газар судлаж үзээд “Эрүүл чийрэг монгол хүн” хөтөлбөртөө аймгуу­дыг оношлогооны төвтэй болгох асуудал яригдсан. Эхний ээлжинд Ерөнхий сайдын шинэчлэлийн хө­төлбөрөөс 20 тэрбум төгрөг гаргаж 11 аймгийг онош­логооны төвтэй болгож хөдөөнөөс ирж байгаа чи­рэгдлийг буурах ажлыг хийхээр төлөвлөсөн. Өнөөд­рийн байдлаар хө­дөө­нөөс тархи, зүрхний бичлэг, чих хамар хоолой зэрэг бүх л шатны онош­логоог хийлгэх гэж ирдэг. Харин эдгээр иргэдээ хө­дөө орон нутагт нь онош­логдог болсноор чирэгдэл 50-60 хувь буурах бүрэн боломжтой. Хоёрдугаарт, зайны оношлогооны ар­гаар хөдөөнөөс ирэх чи­рэгдлийг бууруулах болно. Цаашид сумдад вэбд суу­рилсан зайны оношлогоог нэвтрүүлж улсын хэмжээ­гээр тухайн орон нутгтаа нарийн мэргэжлийн үзлэг оношлогоог авах боломж­той болгохын төлөө ажил­лаж байна. Энэ хөтөлбөр ч амжилттай хэрэгжиж бай­на. Одоогоор найман аймаг, хоёр дүүрэг эрүүл мэндийн харъяа зарим төрөлжсөн байгууллагуудад зайны оношлогооны арга нэвтэрсэн.

-Монгол Улсын хүн амыг эрүүл чийрэг байл­гахын төлөө ажиллаж байгаа эмч мэргэжилт­нүүдийн нийгмийн асуудал нэлээд хүнд байна. Үүнд ямар бодлого баримталж байгаа вэ. Эмч нараа хэрхэн анхаарч байна?

Эрүүл мэндийн суурь шинэчлэл болоод “Эрүүл чийрэг монгол хүн” хөтөл­бөрийн хүрээнд эрүүл мэн­дийн салбарын ажилч­дын нийгмийн асуу­дал болсон цалин болон ажлын үнэлэмжийн асууд­лаар хөтөлбөр хэрэг­жүүлж байна.

-Эрүүл мэндийн суурь шинэчлэл болоод “Эрүүл чийрэг монгол хүн” хөтөл­бөрийн хүрээнд эрүүл мэн­дийн салбарын ажилч­дын нийгмийн асуу­дал болсон цалин болон ажлын үнэлэмжийн асууд­лаар хөтөлбөр хэрэг­жүүлж байна. Тиймээс хөтөлбөрт эмч нар шууд хамрагдах боломжтой. Үүнд зарим асуудлыг шийд­вэрлэхээр төлөвлөөд байна. Тухайлбал, эмчийн цалинг төсвийн цалин­гийн сүлжээнээс гаргаж эрүүл мэндийн даатгалаас цалинжуулах замаар олон улсын жишигт хүрсэн цалин­тай болгох талд эрүүл мэндийн яам ажиллаж бай­на. Өнөөдрийн байд­лаар эрүүл мэндийн даат­галын 21 хувиар санхүү­жилт хийгддэг бол цаашид 60 хувьд хүргэх болно. Мөн эмч нарыг хийсэн ажлаар нь дүгнэх явдал юм. Иймээс ажлын үнэ­лэм­жийг гаргах асуудал яригдаж байна. Дэлхийн жишигт мухар олгойн ха­гал­гаа, кесвир хагалгаа ямар үнэтэй байдаг, суви­лагч нэг тариа хийхэд ямар үнэтэй байдаг гэдгийг нь судлан олон улсын жи­шигт ойртуулж хийсэн ажлаар дүгнэх, норм нор­мативыг тогтоож цалинг олон улсын төвшинд хүр­тэл нь шат дараатай нэмэх бололцоо бүрдэж байна.

-Шинээр төгсөн гарч байгаа эмч мэргэжилт­нүүдийн ур чадвар муу байна. Энэ асуудалд ямар хариу өгөх вэ. Дахин бэлдэх мэргэшүүлэх асуу­дал хэр хөндөгдөж байгаа вэ?

-Эрүүл мэндийн сал­барынханы төгсөлтийн дараах сургалт нь эрүүл мэндийн салбарын суурь асуудлын нэг юм. Одоо­гоор таван жил тутамд эрүүл мэндийн салбарын эмч ажилчид мэргэжил дээшлүүлсэн байх шаард­лагатай байдаг. Тиймээс энэ асуудалд нэлээд өөрч­лөлт хийх гэж байна. Үүнд уламжлалт төгсөлтийн да­раах сургалтаас гадна эрэгтэйчүүдийн эмч, ана­гаахын сэтгэл судлаач, клиникийн эм зүйч зэрэг шинэ сургалтаар бэлдэх шинэчлэлийн бодлого хэ­рэг­жинэ. Мөн багаар нь болон зайнаас сургах, аж­лын байранд сургах, га­даад оронд багаар нь сур­гаж туршлага судлуулах гэх мэт олон аргуудаар салбарынхаа ажилтнуу­дыг системтэй, эрчимтэй бэлдэх шаардлагатай бай­гаа. Тиймээс эрүүл мэн­дийн ажилтны хөгжлийн хүрээлэнг байгуулах асууд­лыг Засгийн газарт оруулах гэж байна.

-Сүүлийн жилүүдэд нийгмийн эрүүл мэнд гэдэг асуудлыг нэлээд хөндөж байгаа. Тиймээс бүх ний­тийг чийрэгжүүлэх талд ямар ажил хэрэгжүүлэх гэж байна?

-Бид эрүүл чийрэг, зөв зохистой хооллож архи тамхи хэрэглэхгүй, биеийн жингээ тогтмол барьж сэтгэл санаагаа зөв удирдаж явах юм бол зүрх судасны өвчнөөс 80 хувь, чихрийн шижин өвчнөөс 90 хувь, хорт хавдраас 30-40 хувь сэргийлж чадах юм.

Тиймээс энэ сарын 7-ноос сарын хугацаатай “Эрүүл мэндийг дэмжих сар” болгон зарлаж байна. Энэ хүрээнд хоёр ажлыг нэвтрүүлэх гэж байна.

Нэгдүгээрт, нийслэийн шөнийн амьдрал гэж хө­дөөгийн ард түмнээс гар­сан саналын дагуу залуу­чуудыг шөнийн амьдра­лаас гаргаж нар хардаг болгох асуудал. Монгол­чууд эрт дээр үеэс ярьж хэлдэг байсан уруудахад унтах идэх, дээшлэхэд сэрэх санах гэж. Тиймээс эрүүл мэндийн яамнаас нарны гүйлтийг санаачлан хэрэгжүүлэх гэж байна. Өглөө бүр нарнаар тухайн газар нутагтаа гүйдэг байх асуудлыг нэвтрүүлэх юм. Мөн бүх нийтийг тэр дун­даа ахмадуудыг хамарсан хийн дасгалуудыг хийх зэрэг ажлыг хийхээр төлөв­лөөд байна.

-Хувийн эмнэлгүүд ол­ноор бий болсон ч улсын эмнэлгийн ачааллаас үүрч чадахгүй байна гэсэн асуу­дал яригдаж байсан. тий­мээс хувийн эмнэлгүүдэд ямар арга хэмжээ авах вэ. Энэ ажилд ямар бодлого баримталж байгаа вэ?

-Хувийн эмнэлгүүд хан­галттай олон бий бол­сон ч улсын эмнэлгийн ачаанаас үүрч чадахгүй байна гэдэг шүүмж гарч байгаа. Тиймээс хувийн эмнэлгүүдэд чанараар нь зохицуулалт хийнэ. Хам­гийн гол нь магадлан ит­гэмжлэгдсэн байдал, ча­нарын үзүүлэлтээр нь зо­хиоцуулалт хийх юм. Мөн улсын эмнэлгүүдэд ачаа­лалтай байдаг бөөр зэрэг өвчлөлийг гэрээгээр үзэх асуудлыг судлаж байна.

-Эрүүл мэндийг дэм­жих сангийн хөрөнгийг юунд зарцуулж байна вэ?

-Эрүүл мэндийг дэм­жих сангийн хөрөнгийн нэг хувь нь архины тат­вараас хоёр хувь нь тамхи, эмийн бүртгэл гэсэн гур­ван эх үүсвэрээс сан­хүүж­дэг. Энэ нь архи там­хины хор уршиг түүнээс үүдсэн өвчин эмгэгийг бууруулах, сургалт суртал­чилгаа, боловсон хүчин бэлдэх асуудлууд, эрүүл мэндийн үндэсний хөтөл­бөр зэрэг асуудлыг шийдэхэд. Мөн эрүүл мэндийг дэмжих эрүүл ажлыг бай­рыг бий болгох зөв зохис­той хооллолт, эрүүл зан үйлийг төлөвшүүлэх зэрэг асуудалд эрүүл мэндийг дэмжих сангийн хөрөнгө зарцуулагддаг.