Улсын Их Хурлын Чуулганы өнөөдрийн /2025.04.17/-ны өдрийн хуралдаанаар Уул уурхайн бүтээгдэхүүний биржийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хууль, тогтоолын төслүүд /Засгийн газар 2025.03.28-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хэлэлцэх эсэх/-ийг хэлэлцлээ.

Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан гишүүд асуулт асуулаа.

УИХ-ын гишүүн Д.Ганмаа:

Уул уурхайн бүтээгдэхүүний биржийн тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн үзэл баримтлалаас үзэхэд хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах хэрэгцээ нь уул уурхайн бүтээгдэхүүн нүүрсний үнэ буурсан, үүнийг дагаад биржийн арилжаа огцом буурсан гэсэн байна. Засгийн газар уул уурхайн бүтээгдэхүүн нүүрсний үнэ буурах эрсдэл байгаа талаар 2025 оны төсвийг хэлэлцэж байхад төслийг батлуулахдаа урьдчилан тооцоолсон, үүсэх үр дагаврыг хэрхэн шийдвэрлэх, түүнийг яаж даван туулах талаар төлөвлөсөн зүйлүүд байна уу? Судлаачид, мэргэжлийн хүмүүс, төсвийн тогтвортой байдлын зөвлөлөөс нүүрсний үнэ унах төлөвтэй байгааг хэлж анхааруулж байсан. Үүнийг засгийн газар анхаарсан уу? Анхаарч үзсэн бол ямар бодлого гаргасан юм бэ? Төлөвлөлтөө яаж боловсруулсан бэ? Нүүрсний үнэ буурах, өсөх бүрт хувилбар 1, 2, 3, 4 гэдэг байдлаар төлөвлөсөн зүйл байна уу? Тодорхой хариулж өгнө үү? Яаралтайгаар хууль оруулж ирээд тухай бүрт нь хууль өөрчлөөд байхыг үр ашигтай биш гэж бодож байна.

Хоёрдугаарт, тус хуулийн 10.3-т төрийн өмчит болон төрийн өмчийн оролцоотой хуулийн этгээд нь нийгэм эдийн засгийн ач холбогдол бүхий томоохон төсөл бүтээн байгуулалтын ажлыг хэрэгжүүлэх зорилгоор харилцан ашигтай, тогтвортой, урт хугацаанд бүтээгдэхүүн солилцох гэрээг ЗГ өргөн мэдүүлснээр УИХ шийдвэрлэж болно гэжээ. Болно гэдэг нь хоёрдмол утгатай юу? Болохгүй ч байж болно гэж уншигдахаар. Өөрчлөн найруулсан гол үндэслэл, хэрэгцээ шаардлага нь юу байсан бэ? Өөрчлөн найруулсны бодит үр нөлөө нь яаж гарна гэж тооцож байгаа вэ? Хуулийн төслийн үзэл баримтлал, танилцуулгаас үзэхэд энэ талаар тодорхой туссан зүй алга.

Гуравдугаарт, тус хуулийн 10.3-т заасан гэрээг байгуулахдаа тухайн бүтээгдэхүүний биржийн арилжааны дундаж үнийг баримтална гэсэн заалтыг хүчингүй болгох санал оруулж иржээ. Гэтэл энэ хэсгийг 2023 оны 11-р сарын 10-ны өдрийн хуулиар нэмсэн. Нэмэлтээр орж ирсэн заалтынхаа үр дүнг бүрэн үзэж амжихгүй, бүрэн хэрэгжүүлж чадахгүй байгаа бишүү? Энэ заалт хүчингүй болсноороо нийгэм эдийн засагт ямар нөлөө, үр дагавар гарах вэ? Энэ талаар судалж үзсэн нарийвчилсан тооцоо байна уу?

Түүний асуултад АҮЭБ-ын сайд Ц.Туваан хариуллаа.